MONO EN STEREO
DOOR ELKAAR
DOLBY IN DE PRAKTIJK
opgenomen, zodat ze flink boven het
ruisniveau van de band of de film uit
steken. En hierbij wordt ook gekeken
om welke frequenties het gaat.
Het magnetisch of optisch patroon
komt dus helemaal niet meer overeen
met het oorspronkelijke geluid, want
de zwakkere signalen, in het bijzonder
van de hoge frequenties zijn te sterk
opgenomen om zo te worden weerge
geven.
Het is dus noodzakelijk, om aan de
weergave-zijde het omgekeerde proces
toe te passen, waarbij het oorspronke
lijke signaal terug wordt verkregen.
Wat we dan gewonnen hebben? Wel,
juist die extra versterkte passages van
die hogere frequenties moesten bij
weergave worden verzwakt. En dat be
tekent, dat de ruis daar met hetzelfde
percentage wordt verzwakt... Als dus
bijvoorbeeld een toon van 10.000 Hz
driemaal te sterk is opgenomen, dan
wordt deze bij weergave driemaal ver
zwakt. De ruis wordt echter met het
zelfde percentage verzwakt, waardoor
de signaal-ruis-verhouding driemaal be
ter is geworden. Dat betekent dus een
vergroting van de dynamiek, en de
mogelijkheid om hogere frequenties
ruisvrij te kunnen weergeven.
Het zogenaamde Dolby-B-systeem,
voor huiskamertoepassingen bekijkt het
frequentiespectrum vanaf ongeveer
1000 Hz en hoger in één keer. Bij de
professionele systemen, zoals Dolby-A,
wordt het gehele geluidsspectrum eerst
in vier frequentiebanden opgesplitst,
en per frequentieband afzonderlijk aan
het proces onderworpen. Dit levert van
zelfsprekend een beter resultaat op
dan met B-systeem.
Dolby heeft dus geen invloed op de ruis
die door andere componenten buiten
het magnetisch of filmmateriaal
wordt opgewekt. Maar dat is tegen
woordig ook niet meer nodig. Duide
lijk is nu ook, dat Dolby realistischer
geluid betekent, in plaats van harder of
spectaculairder. (Hoewel realistisch ge
luid natuurlijk wel spectaculair kan
klinken, tot men het als vanzelfspre
kend ervaart, want niets went zo snel
als goed geluid.) Kortom, Dolby bete
kent een aanwinst voor alle soorten
films. De produktiekosten behoeven
ook niet hoger te liggen, omdat de
meeste sstudio's al over Dolby-appara-
tuur beschikken, en het gebruik daarvan
niet of nauwelijks in het produkt is
terug te vinden.
Dolby-stereo-prints kunnen ook door
projectoren met monosystemen wor
den gelezen, omdat beide sporen dan
gelijktijdig worden afgetast, en dus pre
cies zo als men een FM-stereo-uitzen-
ding ontvangt met een FM-mono-ont-
vanger, wordt de som van een linker
en rechterkanaal weergegeven.^
Voor films die niet met Dolby zijn op
genomen en dat worden er steeds
minder volstaat een simpele schake
laar om het Dolby-systeem in het weer-
gavecircuit uit te schakelen. Een nieuw
systeem moet van dien aard zijn, dat
ook andere nog in omloop zijnde sys
temen gedraaid kunnen worden.
Met het omschakelen van een bioscoop
op Dolby stereo is een bedrag gemoeid
van ongeveer vijftienduizend gulden,
als reeds 35-mm magnetische stereo
apparatuur aanwezig is. Voor ombouw
van een mono-installatie kost dat onge
veer hetzelfde, plus de kosten van extra
luidsprekers en versterkers, die voor
stereoweergave nodig zijn. Verdere uit
breiding is nog mogelijk met surround-
informatie, welke evenals de informatie
voor het middenkanaal in de stereo-in
formatie is verborgen. Met behulp van
een zogenaamde matrix-schakeling ver
krijgt men dus van de beide optische
sporen zowel het stereo-geluid, ver
deeld over linker- en rechterkanaal, als
mede de extra informatie voor -het
middenkanaal en het surround-effect.
Logischerwijs kost de ombouw van 70-
mm magnetische installaties evenredig
meer en is ook hier de totaalprijs af
hankelijk van de extra's die men kiest.
Een gelukkige bijkomstigheid van het
Dolbysysteem is, dat het helemaal
geen extra zorgen met zich meebrengt;
niet ten aanzien van onderhoud, niet
ten aanzien van de bediening en niet
ten aanzien van de ontwikkeling in
automatisering. Over de gehele wereld
zijn thans rond de duizend theaters
met het Dolby-systeem uitgerust, en
dat aantal neemt met gemiddeld vijftig
in de maand toe.
Goed geluid betekent goede zaken,
door een hogere bezettingsgraad. Het
publiek apprecieert het high-fidelity
stereo-geluid duidelijk, dat nu kwalita
tief in overeenstemming is met het
beeld.
Uit het voorafgaande is duidelijk ge
worden, dat met omschakeling op het
Dolby-systeem meer is gemoeid dan
alleen het plaatsen van een kast met
elektronische apparatuur. De inbreng
van de leverancier, in dit geval dus Sie
mens Nederland, is ook in hoge mate
adviserend. De totale kwaliteit wordt
door Dolby op een hoger niveau ge
bracht, en daarom wordt er niet alleen
gekeken naar wat er van de bestaande
apparatuur bruikbaar is, maar tevens
wordt de akoestiek van de zaal nauw
keurig gemeten. In zoverre geen verbe
teringen worden verkregen door andere
luidsprekers, een andere opstelling
daarvan of weinig kostbare veranderin
gen aan de zaal zelf, kan de akoestiek
langs elektronische weg worden verbe
terd, namelijk door toepassing van de
equalizer E2. Deze bevat 27 instelbare
filters voor een frequentiebereik van
40 Hz tot 16 kHz. Hiermee is het dus
mogelijk, om de zaal neutraal te laten
Door middel van een meetmicrofoon met frequentie-analysator wordt de werkelijke
geluidsdruk in de zaal per frequentie gemeten
