FILM EN MODE
LETTY LYNTON-JURKEN, BONNIE EN CLYDE-ROKKEN,
TYRONE POWER-DASSEN, JAMES BOND-SCHOENEN
Hebben films invloed op de mode? Kunnen filmkostuums mode worden of waren ze dat al vóórdat ze
op het witte doek verschenen? Kunnen films de mode veranderen of laten ze alleen rages ontstaan?
Hoe historisch zijn historische kostuums Hoeveel modische invloed had Hollywood in de glorietijd en
waar kwam de Out ofAfrica Look vandaan
Vragen in overvloed! Daarom dan ook een beschouwing over mode, film en filmkostuums.
Marjo Roeven
LETTY LYNTON OF BONNIE AND CLYDE
In de jaren veertig werd in Hollywood "Letty Lynton" uitgebracht. Een
film met Joan Crawford in de hoofdrol.Van het sukses van de film
profiteerde niet alleen de filmmaatschappij, maar ook de konfektie-
industrie. In de film draagt Joan Crawford namelijk een japon die
MGM-ontwerper Gilbert Adrian voor haar bedacht. Een schitterende
kreatie van witte organdie met een smalle taille en heel veel rusches.
Vrouwen vonden hem prachtig en er ontstond een vraag zó groot dat
het New Yorkse warenhuis Macy's maar liefst 500.000 Letty Lynton-
kopieën verkocht.
Als hiermee wordt "bewezen" dat film de mode dikteert dan illu
streert een ander voorbeeld het tegendeel. "Bonnie and Clyde" heeft
indertijd de heersende minimode niet in maxi kunnen veranderen,
ondanks het sukses van de film, de inspanningen van het tijdschrift
Harper's Bazar en volop promotie. Twee weken lang vonden lange
rokken in goedkope stof redelijk afzet. Daarna bleven winkels en wa
renhuizen zitten met rekken vol Faye Dunaway-outfits, die niemand
wilde hebben. De invloed van de minirok was te groot.
EEN NIEUWE WERELD
Mensen zijn altijd op zoek naar voorbeelden, (schoonheids-)idealen
om na te streven. Film, en tegenwoordig ook televisie en popmuziek,
leveren voorbeelden volop.
Aan het einde van de 19e eeuw, omstreeks 1870, waren het be
roemde aktrices die de toon aangaven samen met invloedrijke maï-
tresses. Zij introduceerden de mode op toneel of in de salons van de
hogere kringen. Het was een mode die toen nog werd voorgeschre
ven door diktatoriale modekoningen. Daarna kwamen de eerste
mannequins. Van modeshows had nog niemand gehoord. De dames
paradeerden daarentegen rond op grote, publieke evenementen.
Tussen 1870 en 1914 echter veranderde het leven sterk. Een nieuwe
tijd werd geboren. Een tijd vol wonderen zoals foto en film. Een tijd
Blow up
waarin massakommunikatie en massaproduktie hun intrede deden.
Kleding werd plotseling in grote hoeveelheden geproduceerd, zodat
ook de gewone burger het kon betalen en mode niet meer uitsluitend
was voorbehouden aan een klein groepje gefortuneerden. De massa
kommunikatie maakte dat iedereen nu kennis kon nemen van de
nieuwe modellen.
Een nieuwe wereld vroeg om nieuwe voorbeelden en wie kon daar
beter voor zorgen dan de filmindustrie. Rond 1920 verschenen de
eerste helden en heldinnen op het witte doek. Spreken deden ze nog
niet en qua kleding viel er weinig spektakulairs te melden. Sterker
nog, akteurs en aktrices moesten zélf voor hun kostuums zorgen. Er
werd hun verteld hoe ze eruit moesten zien: arm, rijk, onschuldig of
sexy waarna de dames en heren winkels bezochten om iets pas
sends te vinden, hun eigen klerenkast plunderden, zelf iets maakten
of modellen betrokken van kostuumverhuurbedrijven.
DROOMKLEDING
Naarmate de films echter steeds fantastischer werden en zich af
speelden in bijvoorbeeld de Zuidamerikaanse jungle dan wel in een
balzaal tijdens de Franse Revolutie, beantwoordde de garderobe van
akteurs niet meer aan de eisen van de producers.
Bovendien maakten de filmmaatschappijen behoorlijke winsten,
welke deels werden geïnvesteerd in kostbare stoffen. Tevens haalden
ze vooraanstaande ontwerpers naar Hollywood. Dit waren deels be
langrijke couturiers en deels kostuumontwerpers die in dienst traden
van de maatschappij. Zo kleedde Norman Norell Gloria Swanson
voor de stomme versie van "Zaza". De Parijse couturier Elsa Schia-
parelli ontwierp Mae West's outfits in "Every day is a holiday". Gilbert
Adrian kreeg alle MGM-sterren onder zijn hoede. Eén van hen was
Greta Garbo. Travis Banton tekende voor de Paramount-look van de
jaren dertig: elegante, zogenaamd simpele modellen die veel navol
ging vonden. De kostuumontwerpers voor de film werden en worden
sterk beïnvloed door de verrichtingen van hun couturier-collega's.
Grote invloed had in de beginjaren Paul Poiret, één van de eerste cou
turiers. Zijn Oosterse kostuums vonden in Hollywood veel navol
ging. Zelf werd hij daartoe geïnspireerd door het Ballet Russe, een
show vol kleurrijke, exotische kostuums die in Parijs furore maakte.
Dit voorbeeld maakt wel duidelijk dat Hollywood zeker invloed had,
zij het dat de kleding er niet "ontstond".
Over de invloed van couture op filmkleding in een later stadium (de
jaren zestig) zegt kostuumontwerpster Julie Harris in het boek "Film
Fashion. Kostuumontwerp in de twintigste eeuw" het volgende:
"Het modebeeld veranderde destijds met iedere nieuwe seizoencol
lectie die uit Parijs kwam. Om de ontwikkelingen nauwgezet te kun
nen volgen werd ik dan ook in de gelegenheid gesteld om zelf naar
de Parijse modeshows te gaan. De filmkostuums moesten immers
bij de heersende modelijnen aansluiten en op die manier moest ik
ongeveer kunnen voorspellen wat er "in" zou zijn wanneer de film uit
zou komen, dat was meestal negen maanden nadat je voor het eerst
de pen op het tekenbord had gezet".
61
