NEDERLANDSE FILM IN OKTOBER: 5x LILY BOUWMEESTER
door René Wolf
In de dagelijkse filmgeschiedenis
programmering van het Nederlands
Filmmuseum is de vrijdag perma
nent gereserveerd voor de
Nederlandse Film. Nu nog om 16.00
uur, maar in de toekomst (ook) om
20.00 uur 's avonds, komen de vele
facetten van de vaderlandse filmge
schiedenis aan bod in een, maandelijks
wisselende, thematische programme
ring. De ene maand is er aandacht
voor de Nederlandse speelfilm uit een
bepaald decennium, de andere maand
staat een genre, een regisseur of een
acteur centraal. In oktober zijn de vrij
dagmiddagvoorstellingen alle gewijd
aan de onlangs overleden Nederlandse
filmactrice Lily Bouwmeester.
Bouwmeester (1901-1993) stond al op
haar vierde jaar op de planken, maar
haar eigenlijke acteercarrière - zowel
op het toneel als in zwijgende en ge
luidsfilm - nam een aanvang halver
wege de jaren tien. Haar filmdebuut
maakte zij in 1916 naast steractrice
Annie Bos, hèt gezicht van de zwij
gende Nederlandse film, in de
Hollandia-film majoor Frans van
Maurits Binger. Binger had haar geko
zen voor de rol van de zus van Bos
vanwege de uiterlijke gelijkenis tussen
beide actrices. Midden jaren dertig
steeg haar ster tot komeet-hoogte met
haar Eliza Doolittle-vertolking in
Ludwig Bergers pygmalion uit 1937 en
haar rollen in Friedrich Zelniks morgen
ERGENS IN NEDERLAND (NL 1940) Ludwig Berger
met Lily Bouwmeester, Jan de Hartog, Fien de la Mar Gemaakt tijdens
de mobilisatie, geeft de film een - gedramatiseerd - beeld van het maat
schappelijk leven in die dagen. De muziek is van Max Tak, Jan de
Hartog schreef het scenario en vertolkt - in zijn enige filmoptreden -
de mannelijke hoofdrol naast Lily Bouwmeester.
GAAT HET BETER
(1939) en ergens in
NEDERLAND (1940),
opnieuw van
Berger.
In 1991 organi
seerde het NFM,
ter gelegenheid
van de heropening
van het verbouwde
Vondelparkpavil
joen, een speciale
feestavond rond de
Nederlandse film
waarop met terug
werkende kracht
Gouden Kalveren
werden toegekend
aan de beste
Nederlandse film,
filmacteur en film
actrice van vóór de
Tweede Wereldoorlog. Vanwege de
'compleetheid' van haar acteren werd
het pre-gouden kalf voor de beste ac
trice uitgereikt aan Lily Bouwmeester
die - nota bene op de dag van haar ne
gentigste verjaardag - zelf in het
Filmmuseum verscheen om haar prijs
in ontvangst te nemen. De jury
(Willeke van Ammelrooy, Piet
Meerburg, Ger Thijs, Hans de Wolf,
Erik van Zuylen) motiveerde haar be
sluit aldus: 'als we mogen stellen dat
de Nederlandse film in de jaren dertig,
met betere scripts, betere techniek en
de vakbekwame
invloed van veel
Duitse exil-regis-
seurs, naar een
hoger niveau
stijgt, dan is het
vooral Lily
Bouwmeester die
aantoont, hoe
"moderne", geta
lenteerde en
technisch onder
legde acteurs en
actrices in zo'n
filmmilieu kun
nen gedijen. Over
haar rol in pygma
lion schrijft film
journalist Jor-
daan in de
Haagsche Post
van 27 februari
1937: we ont
moeten de eerste
Nederlandsche
filmkracht van formaat. Alles slaagt,
zoowel in de komische als in de tragi
sche situaties alles "komt over" in
een minimum aan middelen, alles re
gelt zich, dankzij een merkwaardige in
tuïtie, naar de draagwijdte der film.
Wanneer wij dan nog
geen filmproductie hebben, een filmac
trice hebben wij in ieder geval". Maar
niet alleen in Pygmalion laat
Lily Bouwmeester zien zich als een vis
in het water van "hollandsch
Hollywood" te voelen. Of het nu de
flair van Liesje Doeluttel is, haar guitig
heid in morgen gaat het beter, of het
heen en weer geslingerd worden tus
sen zeeman en acteur in ERGENIS in
Nederland, telkens zijn de filmpersona
ges van Lily Bouwmeester aanneme
lijk, raak en ontroerend.'
vr 1 16.00 DE MAN ZONDER HART
(NL 1937) Leo Joannon
vr 8 16.00 PYGMALION
(NL 1937) Ludwig Berger
vr 15 16.00 VADERTJE LANGBEEN
(NL 1938) Friedrich Zelnik
vr 22 16.00 MORGEN GAAT HET BE
TER (NL 1939) Friedrich Zelnik
vr 29 16.00 ERGENS IN NEDERLAND
(NL 1940) Ludwig Berger
Nederlands Filmmuseum,
Vondelpark 3, 1071 AA Amsterdam,
telefonische inlichtingen: 020-5891.400
20