BERT HAANSTRA OEUVREPRIJS 2000 NAAR
JOHAN VAN DER KEUKEN
Leon de Winter
De film 'Mariken', gebaseerd op het
razend populaire boek van Peter van
Gestel, zal dit najaar in de bioscopen
verschijnen. Van Gestel schreef samen met
Kim van Kooten het script en bracht zijn
boek daarmee tot leven.
door: H. Kerkhof
o
o
o
Het boek 'Mariken' uit 1997 van
Peter van Gestel werd bekroond
met de Gouden Uil, de Jonge
Gouden Uil en de Zilveren Griffel.
Omdat het verhaal alom gelezen
en geprezen wordt, is het niet zo
gek dat regisseur André van Duren
het idee kreeg om het boek te ver
filmen. Wie anders dan Peter van
Gestel zelf zou dan in staat zijn
een mooi scenario te schrijven?
Niet alleen is hij een begenadigd
schrijver van kinderboeken, ook
heeft hij zijn naam als scenario
schrijver gevestigd. Zo was hij de
auteur van de succesvolle televisie
serie uit de jaren tachtig 'Het was
sende water' en kreeg de samen
werking met André van Duren al
eerder gestalte met televisiefilms
als 'Een dubbeltje te weinig' en
'Richting Engeland'.
Vrouwelijk
Eigenlijk vond Peter van Gestel
'Mariken' niet echt geschikt voor
een film. De vele dialogen en ver
halen geven het boek een labyrin-
tisch karakter dat moeilijk in een
film is te vatten. Wellicht is het
hierom dat André van Duren, na
de eerste lezing van het script aan
Kim van Kooten de opdracht gaf
de dialogen soepeler, zachter,
oftewel: vrouwelijker te maken.
De schrijver van een boek heeft
totale vrijheid, maar aan een
filmscript wordt eindeloos gemor
reld. Ook Kim van Kooten kreeg
na lezing het script terug met de
eenvoudige mededeling: er moe
ten woorden uit.
Zoektocht
Het boek 'Mariken' gaat volgens
o
Kim van Kooten over een meisje
dat leeft tussen werkelijkheid en
fantasie. De wees Mariken woont
in het Waanwoud met de oude
zonderling Archibald. Het enige
dat zij weet van de wereld heeft zij
gelezen in de satire 'De mensheid
is een klucht'. Als zij op een dag
de wijde wereld intrekt, zijn de
verhalen uit dat boek ook haar
enige houvast.
Op verzoek van André van Duren
is een klein thema uit het boek
Het bestuur van het Neder
lands Fonds voor de Film heeft
unaniem besloten de Bert
Haanstra Oeuvreprijs 2000 toe
te kennen aan Johan van der
Keuken. Van der Keuken maak
te onder andere 'De grote
vakantie' (1999), 'Amsterdam
Global Village' (1996),
'Bewogen Koper' (1993), 'Face
Value' (1991), 'De beelden
storm' (1982) en 'Een zondag'
(1960).
In 1999 is besloten de twee
jaarlijkse Bert Haanstra
Oeuvreprijs van het
Nederlands Fonds voor de Film
in 2000 uit te reiken aan een
filmmaker in de categorie
documentairefilm. De winnaar
van deze prijs krijgt een bedrag
van f 100.000,- te besteden
naar eigen inzicht.Het besluit
van het Fondsbestuur is geba
seerd op de voordracht van de
Oeuvreprijs-jury, bestaande uit
Jeltje van Nieuwenhoven
(voorzitter Tweede Kamer),
Anil Ramdas (publicist en pro
grammamaker) en Pieter
Verhoeff (regisseur). De jury
werd bij haar beraadslagingen
geadviseerd door filmhistoricus
Bert Hogenkamp. Als belangrij
ke criteria gelden dat het oeu
vre uit een substantieel aantal
films moet bestaan, dat het is
opgebouwd gedurende meerde
re decennia en dat de maker
met zijn oeuvre in kringen van
de cinematografie nationaal en
internationaal aanzien heeft
verworven.
In 1996 werd deze prijs voor de
eerste maal uitgereikt aan Bert
Haanstra, waarna het de Bert
Haanstra Oeuvreprijs is gewor
den. Fons Rademakers ontving
de prijs in 1998. In het najaar
van 2000 zal de prijs officieel
worden uitgereikt aan Johan
van der Keuken.
geprononceerder aanwezig in
de film. Marikens zoektocht
naar een vader en een moeder
is in de film uitgegroeid tot het
hoofdthema. Dit is misschien
wel gedaan om een groter
publiek naar de film te trek
ken, want een succesvol boek
alleen is daarvoor geen garan
tie, zo betoogt Van Gestel.
Het verhaal van 'Mariken'
speelt lang geleden, toen de
mensen zich niet vaak wasten.
Met de naam van de hoofd
persoon verwijst Peter van
Gestel direct naar het drama
uit de late Middeleeuwen
Mariken van Nieumeghen, al
hoeft een bezoeker van de
film zich hier niet veel van
aan te trekken. Net als bij de
film 'Kruimeltje' is er wel echt
ouderwets de tijd genomen
om een verhaal te vertellen en
dat juist die film zo'n enorm
succes is geworden geeft de
makers van 'Mariken' ook
vertrouwen in hun film.
Opleiding
Het blijft de vraag hoe de film
kinderen en volwassenen
aanspreekt. Volgens Peter van
Gestel valt daar weinig over te
zeggen. Hij herinnert zich het
scenario van Willem
Wilmink en hemzelf voor de
televisiefilm 'Het verhaal van
Kees'. De moed zakte de crew
in de schoenen toen ze de in
hun ogen vage tekst lazen.
Uiteindelijk waren zij en het
publiek blij verrast met het
resultaat.
Peter van Gestel vermoedt dat
een aantal thema's tot de ver
beelding zal spreken van ieder
kind uit elke tijd. Mijn
gedachten dwalen hierbij af
naar de passage uit het boek
'Mariken', waarin God na het
eten van te veel rode bessen
een wind laat die klinkt als
een klaroenstoot. Dat zal bij
veel kinderen en ouders heb
ben gezorgd voor de nodige
hilariteit. Toen Kim van
Kooten ging studeren aan de
Filmacademie was 'scenario'
nog geen onderdeel van de
opleiding. Noodgedwongen
week zij dus uit naar het
onderdeel 'regie'. Sinds twee
jaar wordt het scenario wel
gedoceerd aan de academie en
Kim van Kooten vindt het
dan ook jammer dat zij daar
niet meer de vruchten van
heeft kunnen plukken. Peter
van Gestel verzacht deze
klacht en verwijst naar een
essay met de titel "How Not
to Write a Play". Over hoe je
een scenario wél moet schrij
ven valt niet veel te zeggen,
maar des te meer over hoe je
het niet moet doen.
Op dit moment vinden in Los
Angeles de opnames plaats van
'The Hollywood Sign', de ver
filming van het boek 'De hemel
van Hollywood'
van Leon de
Winter. De hoofd
rollen in deze
Amerikaans-
Nederlandse pro
ductie worden
gespeeld door Burt
Reynolds, Rod
Steiger en Tom
Berenger. Er is een
bijrol weggelegd
voor de
Nederlandse zange
res Anouk met wie
ook nog gesproken
wordt over de
titelsong.
Leon de Winter
richtte enige tijd
geleden met de voormalige presi
dent van United Artists, Eric
Pleskow een productiemaatschappij
op die zich met tal van films zal
gaan bezighouden, waaronder
meerdere verfilmingen van boeken
van Leon de Winter.
Paula van der Oest, regisseur van
'De nieuwe moeder' en 'De trip
van Teetje' verwacht aan het einde
van de zomer te kunnen starten
met de opnames van haar nieuwe
film. Het project, dat thans schuil
gaat achter de titel 'Hotel Paraiso'
is door Van der Oest zelf geschre
ven. De hoofdrollen zullen, naar
het zich nu laat aanzien, gespeeld
worden door Sylvia Poorta, Anneke
Blok en Marieke Heebink. Zij spe
len drie zussen die hun uiterste best
doen om te voorkomen dat hun
broer, een rol van Jacob Derwig
(binnenkort te zien in 'Lek'), het
familiehotel in Portugal erft. Het
budget van 'Hotel Paraiso' ligt tus
sen de vijf en zeven miljoen gulden.
Het Nederlands Fonds voor de Film
ondersteunt de film met een mil
joen gulden.
DE HEMEL VAN
Peter van Gestel en Kim van Kooten
1 8
1 9
'MARIKEN': HET BOEK KVIT TOT LEVEN!
r*
o
00
3
VI
3"
O
4!
O
3
IQ
O
O
