Tussen Mystiek en Lichaam
fftw:
door Saskia van Basten Batenburg
rgutiui
De overgelukkige "Oscar-gezich
ten" blijven op mijn netvlies han
gen. Mike van Diem heft zijn gou
den beeldje naar de hemel naar
Coen van Vrijberghe de Koning.
Sharon Stone, Jack Nicholson,
Robin Williams, alleen maar la
chende gezichten. De voldoening
van winnen is groot, maar de vol
doening van het gemaakt heb
ben, en ik bedoel het werk ge
daan hebben, dat moet het meest
gelukzalige gevoel zijn dat er be
staat.
De verfilming van de roman van Frans
Kellendonk, "Mystiek Lichaam", is een
diep geworteld verlangen. Een prachtig
familiedrama over de economie van de
liefde.
De drie-eenheid (vader, zoon en doch
ter) valt uit elkaar tegen de achter
grond van een streng en benauwd
katholiek klimaat.
Het gaat terug tot 13 september 1990.
Ad van Kempen (de beoogde regisseur
van de film en de initiatiefnemer),
vraagt bij Meulenhoff een optie aan op
de rechten van het boek "Mystiek
Lichaam" van Frans Kellendonk. Hij
vraagt Loek Zonneveld een synopsis
te schrijven.
De controverses die rond Kellendonk's
roman zijn ontstaan, doen voor het
schrijven van het scenario en het
maken van de film niet ter zake. Per
slot van rekening maken personages
die in een roman of film antisemitische
teksten of boosaardige verwensingen
van homoseksuelen spreken, de betref
fende film niet meteen anti-semitisch
of anti-homo. De synopsis wordt in
Amsterdam, Brussel en Gent geschre
ven en is in januari 1992 voltooid.
Er wordt een producent gezocht en
gevonden, maar door verschil van me
ning over wie de hoofdrol moet vertol
ken, gaat het hele plan in de ijskast.
Daar blijft het jarenlang liggen, maar
vriest niet dood.
1995. "Mystiek Lichaam" gaat bij het
Nationale Toneel als theatervoorstel
ling.
Een half jaar later vraagt Ad van
Kempen mij het scenario te schrijven.
Egmond, toen nog Bergen, wordt
benaderd als producent.
De molen van scenario-ontwikkelings
bijdrage en project-ontwikkelingsaan-
vrage kan beginnen. In december
1996 wordt het eerste verzoek afge
wezen. Het bestuur kwam tot dit
besluit omdat ze het scenario te frag
mentarisch en te anekdotisch vond.
Wel waren ze bereid de aanvraag
opnieuw in behandeling te nemen als
deze punten verbeterd waren en de
aanvraag vergezeld zou zijn van een
duidelijke toelichting hoe de gebeur
tenissen cinematografisch zouden
worden neergezet en van het boek
zelf.
(Dat laatste vond ik vreemd. Die men
sen kunnen toch zelf naar de boek
winkel lopen om het boek te kopen?)
Ik schrijf met Ad van Kempen een
tweede versie. Een tweede verzoek
wordt ingediend en weer afgewezen.
Tussen aanvraag en afwijzing liggen
twee maanden van spanning. Dit keer
geen begeleidend schrijven waarin een
en ander wordt toegelicht. Ook niet
dat ze het boek ontvangen en gelezen
hebben.
Het is inmiddels december 1997.
De producent van Egmond gelooft ech
ter dat het een mooie film kan worden
en dient het plan nu in als Telefilm.
(Lang leve de zes miljoen van Staats
secretaris Nuis die dit plan in het leven
heeft geroepen om de samenwerking
tussen filmers en de publieke omroep
te stimuleren).
En weer is wachten geboden.
Ik lees gelukkig dat het scenario van
de film "De Verstekeling" van Ben van
Lieshout al uit 1991 dateert en dat hij
jarenlang heeft moeten pendelen tus
sen filmfondsen en omroepen om het
benodigde budget bij elkaar te krijgen.
Je hoort het altijd weer, om een film te
maken moet je hele lange adem heb
ben. Maar hoe lang? Het mooiste zou
zijn als de film voor het einde van de
eeuw gemaakt wordt.
Na 2000 zijn we weer met hele andere
dingen bezig.
Het thema van "Mystiek Lichaam" valt
perfect met de tijdgeest samen.
Normen en waarden worden opnieuw
getoetst. Religie is weer onderwerp
van de dag; je kunt geen krant open
slaan of het gaat over God of de zin
van het bestaan. Angst voor ziekte en
dood scherpen zich aan. De rol van
familie krijgt tegen het einde van de
eeuw altijd weer een speciale beteke
nis: "Waar hoor je bij? Waar kom je
vandaan?"
Deze levensvragen zijn actueler dan
ooit. Maar de tijd tikt door, nog
seconden tot het jaar 2000 en de kans
dat de film voor die tijd gemaakt
wordt, wordt met de minuut kleiner. Al
moeten we hem op Super 8 draaien
(en hem later opblazen), al moeten we
hem met een toverlantaarn draaien, de
film moet gemaakt worden. We zetten
door.
Misschien is het grootste talent dat
een mens heeft wel het talent om door
te zetten.
Saskia van Basten Batenburg
De pen is voor Hans Hylkema,
regisseur
