Een drieluik van op zichzelf staande films
m
HFN
HFN
NL in aantocht
IN PRODUCTIE
IN PRODUCTIE NL IN AANTOCHT
'Het vol
tooien van
Happy End
is een
van die
onver
wachte
cadeau
tjes die
het leven
je soms
geeft.'
EU
In gesprek met regisseur Frans Weisz over Happy End
Regisseur Frans Weisz staat op het punt de montage af te ronden van
Happy End, het laatste deel van de trilogie die toont hoe een joodse
familie omgaat met de herinneringen aan de Holocaust. Het project is
uniek in Nederland: nooit eerder maakte iemand over een periode van
twintig jaar een drieluik met dezelfde cast. 'Dit is één van die onver
wachte cadeautjes die het leven je soms geeft.'
Door Robbert Blokland
Eind januari. Frans Weisz is goed
geluimd maar nerveus. Hij zit in de
laatste dagen van de montage van
Happy End, zijn eerste lange film in
zes jaar tijd. En zijn eerste bios
coopfilm sinds Qui vive, het tweede
deel van wat nu een drieluik mag
worden genoemd. Gisteren heeft
hij een screening gehad voor een
kleine groep ingewijden: de reacties
waren erg positief.
'Desondanks is dit een periode
van onzekerheid', legt hij uit in zijn
werkkamer in een statig Amster
dams grachtenpand. De kasten
liggen vol met videobanden, scripts
en dagboeken die zijn carrière van
een halve eeuw omvatten. Aan de
muur hangen posters van eerdere
films en toneelstukken. 'Ik kan echt
jaloers zijn op iemand als Woody
Allen, die vol zelfrelativering over
zijn eigen werk kan praten. Dat is
een talent dat mij niet gegeven is.'
Weisz vergelijkt het maken van een
film met een bevalling. 'Dit is een
keizersnee', verklaart hij. 'Maar
daar komen doorgaans wél de
mooiste kinderen uit voort.'
Familiereünie
Happy End'volgt op Leedvermaak
(1989) en Qui Vive (2002), de
twee eerder door Weisz verfilmde
toneelstukken van Judith Herzberg
over een grote joodse familie die
worstelt met de herinneringen aan
de Holocaust. Het kostte veel tijd
en moeite het derde deel van de
grond te krijgen: het Filmfonds wees
twee keer het scenario van Judith
Herzberg af. 'Mensen zouden niets
van de film kunnen begrijpen als ze
de vorige twee delen niet hadden
gezien', vertelde het fonds de ma
kers. 'Ze hadden misschien wel een
punt. Ik denk echter dat het gevoel
dat de film opwekt belangrijker is
dan de namen van de personages.'
Begin 2008 zegde het fonds einde
lijk geld toe. Toen was het nog de
kunst om het imponerende acteurs
tableau weer bij elkaar te krijgen.
Allemaal zijn ze weer van de partij:
van Kitty Courbois tot Annet Nieu-
wenhuijzen, van Pierre Bokma tot
Rijk de Gooyer. 'Het voelde echt als
De cast: toen
nu.
Foto Pief
Weyman
een familiereünie', knikt Weisz. 'Bij
de eerste lezing werden ze meteen
weer hun personage, alsof ze nooit
iets anders hadden gedaan.'
De deelname van de nu 83-jarige
De Gooyer was overigens lange
tijd onzeker. 'Tot drie dagen voor
dat we gingen filmen wisten we niet
of Rijk mee zou doen',
vertelt de regisseur. Door
dat hij wordt gekweld
door afasie kan hij soms
woorden en zinnen niet
meer goed formuleren.
Daarom schreef Weisz
op basis van de oor
spronkelijke dialogen drie
verschillende scriptver-
sies: één waarin de
zinnen door zijn vrouw
zouden worden inge
vuld of afgemaakt, één
waarin zijn vrouw voor of
namens hem de dingen
zegt en eentje waarin zijn
personage Zwart thuis
was gebleven. 'Pas na
een gesprek met Pierre
Bokma zegde hij toe',
aldus de regisseur. 'Maar Rijk heeft
ook helemaal geen tekst nodig. Hij
zit de hele film als een wijze ziener
in zijn stoel. Maar zijn uitstraling
zegt alles wat er te zeggen valt.'
Ook bijzonder is de aanwezigheid
van Kitty Courbois: haar personage
Ada stierf aan het slot van Qui vive.
'Judith en ik wilden per se dat zij in
de film zat, dat was vanaf het begin
af aan al duidelijk', legt de filmma
ker uit. 'Judith laat haar dat aan het
begin van de film zelf uitleggen: "Ik
ben tot mijn spijt overleden, maar ik
mag toch nog meedoen, als dode
dan. Ik kom tot leven als iemand
even aan mij denkt. Dan glip ik door
die kier naar binnen.'"
Onverwacht cadeautje
De film volgt meer dan tien jaar op
de dood van Ada. Isaac (Jip Loots),
de zoon van Simon (Peter Oost
hoek) en Dory (Marjon Brandsma),
is nu achttien jaar oud. Simon,
de laatste van de generatie die
het kamp heeft overleefd, ligt op
sterven. Dit leidt tot vragen bij de
nieuwe generatie, die is opgevoed
met het verzwijgen van alle gruwe
lijke herinneringen.
'Toen we Leedvermaak draaiden,
had ik nooit verwacht dat we nog
twee delen zouden gaan maken',
legt Weisz uit. 'Maar alle persona
ges zijn inmiddels stuk voor stuk mijn
kinderen geworden. Als iemand
in de montage zegt dat bijvoor
beeld die of die wel erg wanhopig
overkomt, dan voelt dat alsof ze iets
gemeens zeggen over mijn eigen
kind. Ik voel mij persoonlijk verant
woordelijk voor elk van hen.'
Het is daarom ook het persoonlijkste
project dat de 70-jarige filmmaker
ooit heeft gemaakt. 'Het voltooien
van Happy End is een van die
onverwachte cadeautjes die het
leven je soms geeft', vindt Weisz.
'Door zo'n epos te kunnen maken
dat dertig jaar beslaat, over één
familie, met dezelfde acteurs, heb
ik een afdruk kunnen maken van
iets dat je niet kan vasthouden. De
films zeggen iets over het je bewust
worden van de vergankelijkheid van
het leven, maar ook over hangen
aan dat leven. Zoals Simon dat zelf
stelt: "Een uur boven de grond is
me meer waard dan een eeuwig
heid er onder". Die zin is me veel
waard, het is de premisse van de
film geworden.'
De regisseur prijst zichzelf gelukkig
dat hij weer een scenario van Judith
Herzberg mag verfilmen, met wie hij
al sinds 1973 intensief samenwerkt.
'Het werk dat wij samen hebben
gemaakt, behoort tot het beste uit
mijn oeuvre', beklemtoont Weisz.
'Zij staat me haar kind af om het op
te voeden, met alle verantwoorde
lijkheden die daarbij komen kijken.'
Hij houdt van de impliciete dialogen
van de schrijfster. 'Vaak is wat er
niet wordt gezegd veel belangrijker
dan wat er wél wordt gezegd. Ach
ter elke zin en elk beeld gaat een
hele wereld schuil.' Dat Herzberg
recent in Vrij Nederland afstand
nam van het project, baart hem
geen zorgen. 'Dat is vaker gebeurd
in de bijna veertig jaar dat wij sa
menwerken', nuanceert hij. 'Bij Qui
Vive bijvoorbeeld. Achteraf gaf ze
toe dat het een uitstekende film was
geworden.'
Rugnummers
Hoewel voorkennis van de vorige
Qt 19-02 Stella 's oorlog, distributeur
i Independent Films
1 05-03 Winterstilte, distributeur
Amstelfil
-•Hero,
distributeur A-Film Quality
Limo, distributeur
Independent Films
Mijn vader is een detective,
distributeur RCV
AHantis, distributeur
A-Film Quality
De laatste dagen van Emma
Blank, distr. A-Film Quality
Het geheim van Mega
Mindy, distributeur
Independent Films
Het leven uit een dag,
distr. Independent Films
De storm, distr. Universal
Pictures International
Last Conversation,
distributeur Filmmuseum
Happy End, distributeur
Benelux Film Distribution
Hunting Zn., distributeur
Benelux Film Distribution
Lover or loser,
distributeur RCV
De indiaan, distributeur
A-Film Entertainment
Sinterklaas en het geheim
van helgrote boek 2,
distributeur RCV
Het Sinterklaasjournaal: De
Film, distr. Independent Films
Zwart water, distributeur
Independent Films
Pipo en het raadsel van de
Barkini Driehoek, distributeur
Benelux Film Distribution
Le Petit Nicholas, distributeur
Wild Bunch
Leedvermaak, de eerste film van het drieluik, werd op 6 oktober 1989 uitgebracht door Cannon-Tuschinski.
Qui Vive, de tweede film van het drieluik, werd op 14 februari 2002 uitgebracht door UIP.
