De bioscoop moet weer exclusief worden
HFN
INTERVIEW
INTERVIEW
In gesprek met trendwatcher Justien Marseille
Digitale cinema, filmdiefstal, filmstimulering. Onderwerpen die van
grote invloed zijn op de bioscoopsector als geheel. Dus staan ze
regelmatig op de agenda tijdens speciale bijeenkomsten, branche
borrels enzovoorts. Tijdens de European Cinema Summit en Cinema
Expo zal dat niet anders zijn. Vaak zijn het dezelfde insiders die
het debat bepalen. Dat is doorgaans niet zo bevorderlijk voor de
instroom van nieuwe ideeën. Daarom spraken wij - aan de voor
avond van twee belangrijke bioscoopbeurzen - met trendwatcher
Justien Marseille.
Ik denk
dat er
steeds
meer gate
keepers
tussen
komen die
ons gaan
helpen te
structure
ren/
'Bedrijven
die nu op
Twitter re
clame gaan
maken voor
een nieuwe
film, heb
ben echt
niet begre
pen waar
Twitter voor
is bedoeld.'
Door Jeroen Huijsdens
'Nutoptimalisatie in plaats van
winstmaximalisatie.' 'Illegaal zegt
wat over de wet en niks over de
wens.' 'Er is een verwijving van
de samenleving gaande.' Het zijn
slechts een paar uitspraken afkom
stig van de vrouw die in 1999 haar
eigen bureau voor trendanalyse
en futurologie oprichtte: Justien
Marseille. Het zijn uitspraken die op
de gemiddelde lezer van Holland
Film Nieuws wellicht wat wonderlijk
overkomen, zeker als ze zo uit hun
context worden gerukt. Maar pra
ten met Marseille over de toekomst
op basis van ontwikkelingen die nu
waar te nemen zijn, brengt toch een
zekere vorm van opwinding met
zich mee. Want stel je voor dat het
echt die kant op gaat....
Wat denk je: bestaat de bioscoop
volgens jou nog over tien jaar als
de plaats waar mensen een kaartje
kopen om gezamenlijk een speel
film te ervaren?
'Ja, die bioscoop bestaat dan nog
wel. De lp, het vinyl bestaat tenslot
te ook nog. Maar ik denk dat we
er wel vanuit mogen gaan dat het
niet meer hetzelfde zal zijn als waar
we zo'n tien jaar geleden waren.
De tijd van de grote bioscopen is
voorbij. De tendens naar massaliteit
is namelijk niet blijvend. Ik denk dat
kleine zalen goed kunnen werken.
Ik denk aan zo'n vijftig a zestig
man. Er komt ook ruimte voor zalen
met een eigen programmering.'
Dat is een lekker optimistisch
toekomstbeeld... De bioscoop voelt
zich gesterkt door het feit dat zij
er al meer dan honderd jaar is. De
sector heeft de komst van televisie
overleefd, de videorecorder en het
internet...
'Het kan ook goed gaan! Maar de
banken en de autobranche dach
ten er ook zo over en die hebben
nu toch echt een probleem. Ik denk
dat de film- en muziekindustrie in
lijn lopen met die sectoren en erg
achterlopen. Ik heb de indruk dat
de bioscoopsector een vrij vastge
roeste branche is die zo nu en dan
wel experimenteert, maar er dan
achterkomt dat het net even een
paar euro te duur uitkomt en dan
afhaakt. Maar ja, elke innovatie
begint met experimenten.'
Je spreekt trouwens over eigen pro
grammering voor kleine groepen.
Ik moet ook een beetje denken aan
uploadcinema van De Uitkijk in Am
sterdam, waar men zelfgemaakte
filmpjes uploadt en samen bekijkt.
Is dat niet allemaal erg kleinschalig
en niche?
'Ja, maar dat is het leuke aan
trendanalyse. Wat nu niche is, kan
straks groot zijn. Als je mij vraagt
wat er de komende tien jaar ge
beurt, kan ik mij dat soort initiatie
ven wel voorstellen. Maar je kunt
ook denken aan films die al uit het
reguliere vertoningscircuit zijn, maar
die je met een groep opnieuw wilt
ervaren. Als je met 100 man bent,
krijg je de rechten eenmalig. Dan
ben je tenminste een beetje aan het
spelen met dat nieuwe fenomeen
dat mensen zelf beslissen wanneer
ze wat kijken.'
Is dat laatste dé boodschap waar
we ons op moeten richten?
'Ja. Het is niet zozeer de bood
schap waar we ons op moeten rich
ten als wel de nieuwe wetmatigheid
waar we niet meer onderuit kunnen.
De Hollywood-structuur is heel
hiërarchisch: het wordt door de top
bepaald en omdat het van de top
afkomt, denkt men dat het goed is.
Die denkwijze ligt echt erg onder
vuur. Tot voor kort keken mensen
in NRC Handelsblad om te zien
wat daar als goed werd ervaren.
Mensen gaan nu echt veel meer
op zoek naar mensen in een eigen
netwerk die zij zien als deskundig.'
Is daarmee de rol van recensenten
van de traditionele media afgelo
pen?
'Je moet onderscheid maken tussen
de mensen die het vak verstaan om
te kunnen recenseren en de rol van
de traditionele media. Recensenten
hebben we allemaal nodig. De
informatiestroom die op ons afkomt,
wordt alleen maar groter, dus heb
ben we gatekeepers nodig. Vroe
ger waren die heel erg bepaald.
Dat was de recensent van het NRC
of de Volkskrant, afhankelijk van
de zuil waar men in hing. Nu is dat
breder. Binnen de netwerken waar
mensen deel van uitmaken gaan ze
op zoek naar de deskundige, de
ene keer een arthousedeskundige,
een andere keer de kenner van het
populaire product. Dat iemand voor
het NRC werkt is niet meer leidend.'
Vroeger had je het schoolplein en
de kantine waar mensen infor
matie uitwisselde. Nu hebben we
Hyves, SMS, Messenger, Linkedin,
YouTube en Twitter die op de voor
grond zijn komen te staan. Is het
niet te veel?
'Je hebt gelijk, maar ik denk dat er
steeds meer gatekeepers tussen
komen die ons gaan helpen te
structureren. Je zou voor de lol ook
eens moeten onderzoeken welke
media mensen die nu twitteren
afstoten omdat ze zo opgaan in
Twitter. Dat is schikbarend.'
Justien Mar
seille. Foto
Melinda-lou van
der Linden
Maar is Twitter niet ontzettend
hype-gevoelig?
'In 1523 was de krant ook een
revolutie. Het betekende de
democratisering van het nieuws.
Nu zitten we in de fase dat de rol
van die traditionele leiders wat
betreft media aan het verdwijnen
is. Twitter is er over tien jaar echt
niet meer, maar het gaat om de
gedachte dat individuen los van
tijd en plaats met elkaar kunnen
communiceren. Dat gaat niet meer
weg. Uit de diensten die we nu
zien komen nieuwe diensten die
passen bij doelgroepen en die
meer gespecialiseerd zijn. Alles bij
elkaar betekent het dat de regie
van de marketing zoals we die
kenden nog veel meer in de war
zal raken dan nu al het geval is.
Bedrijven die nu op Twitter reclame
gaan maken voor een nieuwe film,
hebben echt niet begrepen waar
Twitter voor is bedoeld.'
Het zelf kunnen en willen bepalen
wanneer je iets ervaart, leeft dat
niet op gespannen voet met het
traditionele patroon van de bios
coop met voorstellingen om 19.00
en 21.30?
'Ik denk niet dat dat soort dingen
helemaal zullen verdwijnen. Het is
en blijft ook leuk om te zeggen dat
wij vanavond om negen uur naar
de bioscoop gaan. Het is ook een
uitje. Die component heeft ook wel
waarde. Het is alleen wel jammer
dat bioscopen het uniek maken
van de bioscoopervaring zo zijn
kwijtgeraakt. Exploitanten moeten
weer gaan nadenken hoe zij de
bioscoop weer exclusief kunnen
maken. En dus ook nadenken hoe
men er weer beleving aan toe kan
voegen zodat het een meerwaarde
heeft boven voor je televisie blijven
hangen. Als de bioscoop een
nieuwe ervaring toevoegt aan wat
zij standaard biedt, zoals 3D-voor-
stellingen, met daarbij de opmer
king dat men die ervaring elders
niet vindt, dan kan ik mij voorstellen
dat het een nieuw publiek trekt.'
De filmindustrie heeft een haat-lief
de verhouding met het Internet. Het
is een medium met onbegrensde
mogelijkheden, maar ook een bron
van illegaliteit.
'Dit is heel heftig. Want je raakt nu
het punt van auteursrechten aan.
De film is in essentie van de makers.
Die hebben hun rechten in de
achterliggende periode afgestaan,
maar doen dat eigenlijk al steeds
minder. De hele rechtenkwestie is
een van de meest interessante juri
dische vraagstukken van deze tijd.
Kijk naar Creative Commons, een
initiatief dat er van uitgaat dat au
teursrechten niet zo zwart wit beke
ken kunnen worden. Er zijn diverse
manieren om er mee om te gaan. Ik
voorzie dat makers hun rechten niet
meer zo snel gaan afstaan. Muziek-
en filmmaatschappijen krijgen straks
nog slechts deeltjes van de rechten.
In de muziekwereld zie je al dat de
grote namen de rechten gewoon
lekker zelf houden en ermee gaan
experimenteren.'
Is dat in de complexe juridische
wereld wel goed te regelen?
'Illegaal zegt wat over de wet en
niks over de wens. De wet is wat
wij besloten hebben dat waar is.
Als wij met elkaar besluiten dat het
anders is, dan wordt het anders.
Punt. Natuurlijk zitten er dan nog
financiers bovenop die het complex
maken, maar dat gaat echt een van
de grote verschuivingen van de ko
mende twintig d dertig jaar worden,
dat we dat niet meer accepteren.
Als jij iets bedenkt en anderen willen
daar wat mee, dan blijf je daar een
rol in spelen.
Nog even terugkomend op die
haat-liefdeverhouding. Het wordt
erg vanuit de haatkant bekeken.
Er wordt te weinig gedaan met
de mogelijkheden die het biedt.
Bovendien vind ik dat de industrie te
lui is geweest om in te spelen op de
behoefte van mensen om thuis op
een eerlijke manier films te kunnen
kijken.
'We are the future, Charles, not them. They no longer matter.' (Sir lan McKellen als Mdgneto in X-Men)
Tm not an innovator like you. 1'm an adapter, and to that end, I have profited from your ideas.' (Christopher McDonald in Flubber)
