of filmkunst inderdaad wel tot de beeldende kun
sten kon worden gerekend en, ofschoon men thans
in het algemeen daarvan wel overtuigd is, zijn
er nog steeds sommigen, die daaraan twijfelen.
Beeldende kunst is realiteit, gezien door het oog
van den kunstenaar, die de realiteit herschept.
Daardoor is iedere kunstuiting afhankelijk van de
persoonlijkheid van de scheppende kunstenaar,
terwijl de persoonlijkheid o.m. afhankelijk is van
de tijd waarin de kunstenaar leeft. Nu is niet
ieder gevoelig voor kunstuitingen en nog minder
mensen zijn gevoelig voor dezelfde kunstuiting.
Dat brengt juist daarom niet het recht mee een
oordeel te vellen over iedere kunst en iedere kun
stenaar. Zo ergens dan is wel hier in de hoogste
mate het oordeel subjectief. Evenals echter niet
ieder, die met olieverf op een stuk linnen rond-
strijkt een schilder-kunstenaar genoemd kan wor
den is niet iedere cineast, die zich losmaakt van
de zuiver objectieve visuele realiteit, wanneer die
al mocht bestaan, een filmkunstenaar. Wanneer
wij een parallel trekken tussen de producten van
schilder en cineast dan zien wij enkele essentiële
zaken, die beiden gemeenschappelijk moeten zijn.
Daar is dan in de eerste plaats de compositie, dat
wil dus zeggen, de verdeling van de af te beelden
werkelijkheid binnen het raam van de voorstelling.
De voorwerpen of de personen op een schilderij
zijn daarop niet maar willekeurig gerangschikt
maar zo samengevoegd, dat zij een eenheid vor
men, die zich voordoet als een dwingende nood
zakelijkheid, die nauwelijks een andere oplossing
zou hebben toegelaten, Geheel hetzelfde is het ge
val met de onderdelen van de voorwerpen of de
lichaamsdelen van de personen. Deze eenheid van
compositie, die zelfs ten dele onbewust aan ma
thematische wetten, zoals die van de gulden snede
beantwoorden kan, waarin niets behoort te „ram
melen", buiten het kader valt, is één van de cri
teria waarmede men een goed van een slecht
schilderij kan onderscheiden. Naast de compositie
leven in een schilderij als zeer wezenlijke factoren
de toon, de juiste verdeling tussen licht en donker
en het coloriet, de juiste samenstelling van het ge
heel uit de verschillende kleuren, die tegenover
elkaar staan maar met elkaar samenwerken ten
einde het schoonste effect te verkrijgen. De waar
lijk kundige schilder voelt intuïtief, dat is zonder
er met zijn gedachten bij stil te staan, welke com
positie, licht- en kleureneffecten het beste het we
zenlijke van zijn wil tot uitdrukken van de door
hem waargenomen werkelijkheid kunnen dienen.
Compositie, toon en coloriet zijn eveneens van
belang in de filmkunst. Ook hier is de verdeling
van het beeldvlak, de belichting en de lichtval, in
de ongekleurde film het contrast tussen lichte en
donkere partijen en in de gekleurde film het juiste
evenwicht tussen de verschillende kleuren en
kleurcombinaties, van essentieel belang voor het
aesthetisch effect. Hierbij komt dan nog, dat de
schilderkunst in de grond statisch is en hoogstens
beweging vermag te suggereren, De film daaren
tegen is dynamisch en in staat zelve de beweging
af te beelden. Voorts is het mogelijk, dat men het
object van uit zeer verschillende gezichtshoeken
kan opnemen en bovendien, na het eerst op een
zekere afstand te hebben gefilmd, geleidelijk dan
wel plotseling tot de close-up kan overgaan, vol
ledige zichtbaarheid kan afwisselen met gedeel
telijke, dimensies kunnen willekeurig vergroot of
verkleind worden, om maar eens enkele technische
mogelijkheden te noemen. Hierdoor kunnen uiterst
suggestieve effecten worden verkregen en de rea
liteit kan zich daardoor meer aan ons opdringen,
100 reëler gemaakt worden, om het eens zo
uit te drukken, dan zij ons in werkelijkheid toe
schijnt. Maar het is vaak juist het overmatige, ik
zou bijna willen zeggen het barokke, dat door te
Tijdens het filmfeest van de Afdeling
Het Noorden vond de wereldpremière
plaats van de film ..WALVIS IN
ZICHT V' de eerste grote Nederlandse
docnmentaire sedert de Bevrijding ver
vaardigd
Deze opname laat een klein dozijn
reuzenvissen zien langszij de „WILLEM
BARENDSZ, in afwachting van de
verwerking tot traan
