handen, waarvan de aanschaffingsprijs varieert
vn ƒ10.000.— tot ƒ35.000.—. Er zijn maar wei
nig bedrijven, waar men als enkeling met derge
lijke dure gereedschappen heeft te werken en hier
voor ten volle verantwoordelijk is. Het is treurig,
dat men soms machines aantreft, die door ver
vuiling slechts een fractie van hun levensduur
halen. Projectoren zijn machines zoals alle an
dere; zij behoeven onderhoud en pijnlijk schoon
houden is een van de eerste vereisten. Door het
lopen van de film met een behoorlijke snelheid
door de projectoren ontstaat b.v. in het venster
filmslijpsel, hetwelk vermengd met olie een ge
vaarlijk slijpmiddel is, waartegen geen metaal,
hoe hard ook bestand is. De constructeurs passen
voor assen, lagers en wielen het beste materiaal
toe, dat te verkrijgen is om de levensduur der
kostbare machines zo hoog mogelijk op te voe
ren. Het is echter de operateur, die de werke
lijke levensduur in handen heeft.
Als wij de lantaarns eens bekijken, waar ge
leide-assen en glijlagers, nauwkeurig gemaakte
schroefwielen en assen het onberispelijke trans
port van de koolspitsen waarborgen, dan is de
eerste gedachte die bij ons opkomt, dat om alles
goed te laten marcheren de lagers en assen die
nen te worden gesmeerd. Kolenstof en verbran
dingsresten vormen met de smeermiddelen we
derom een gevaarlijk slijpmiddel; als men de
machine niet goed schoonhoudt, slijten de assen
en de lagers in korte lijd uit en de regeling van
de lamp is niet meer in orde met het gevolg, dat
de verlichtingsgelijkmatigheid en de helderheid
van het beeld op het doek sterk gaan wisselen.
De operateur moet dus zo zuinig mogelijk met
de hem toevertrouwde dure installatie omgaan.
Laat hij er aan denken, dat het zijn eigen gereed
schap is, hetwelk maar niet zo eenvoudig kan
worden vervangen.
De operateur heeft echter nog groter verant
woordelijkheid. Hem wordt namelijk niet alleen
duur gereedschap ter beschikking gesteld, maar
ook het te verwerken filmmateriaal is uiterst
duur. Een filmcopie, hier te lande afgedrukt of
rechtstreeks geïmporteerd, kost nog altijd met
betiteling enz. 2000 a 3000 gulden.
Ook de levensduur van een copie heeft de ope
rateur in de hand. Hij is zelfs in staat een film
bij de eerste vertoning reeds dusdanig te bescha
digen, dat deze voor altijd onbruikbaar wordt.
Hij kan echter ook de copie door goede behan
deling een zeer lang leven geven. Reeds enige
tijd geleden zijn de filmverhuurders er toe over
gegaan de films op 600 m. rollen af te leveren;
laat dus de aanloop en eindstukken rustig zitten
en ga van de rollen in geen geval 900 m. maken
Door het monteren lijdt het materiaal en veroor
zaken wij onnodige fouten. Mocht men echter
slechts één machine met b.v. 1300 m. spoelen ter
beschikking hebben, monteer dan uitermate voor
zichtig en zorg er voor, dat bij hermontage de
begin- en eindstukken op de juiste plaats komen, en
de juiste acte in de juiste doos, zodat de volgende
operateur voor het begin van zijn voorstelling niet
met de handen in het haar komt te zitten en bui
ten zijn schuld een voorstelling gaat draaien, waar
de verschillende acten kris en kras door elkaar
worden vertoond. De operateur is verantwoor
delijk voor de goede gang van zaken in het vol
gende theater, althans wat de filmaflevering
betreft.
Er was eens een operateur in den lande, die
een uitvinding deed, die het mogelijk maakte, dat
hij minder behoefde op te letten bij het overnemen.
Hij automatizeerde het overnemen. Door con
tacten (nietjes) door de perforatie te steken en
vast te klemmen maakte hij het mogelijk de ma
chines zelfstandig te laten overnemen. Dat door
deze metaalstukjes op de film aan te brengen de
mogelijkheid bestond, dat de copie op alle moge
lijke manieren beschadigd kon worden, trok hij
zich in het geheel niet aan. De luiheid van dez:
man was echter dusdanig door de automatisering
opgevoerd, dat hij naliet om na het gebruik
de nietjes uit de film te halen, wanneer hij
deze wederom verzond. Het resultaat was niet
alleen, dat de film, was en werd beschadigd, maar
ook dat de tamboers, ruiterrollen en het film-
venster het bij zijn opvolger moesten ontgelden.
Het was een ergerlijke demonstratie van gebrek
aan verantwoordelijkheidsgevoel en collegialiteit,
Om het verregenen en verdere beschadigingen
van de film: te voorkomen is de moderne omspoel-
machine en de losse spoel uitgerust met een kern
van 6 a 7 cm. Steeds worden er nog copien ver
zonden, waarvan de kerndiameter niet meer dan
2 cm. bedraagt. Hoe de eindstukken van deze
copieën er uitzien behoeven wij ons niet af te
vragen. Dit is niet nodig en moet als een grove
fout aangemerkt worden.
Spoel ook nimmer de film of de rol te vast op.
Het kan voorkomen, dat bij het terugwikkelen
van de film zonder spoel de lagen niet precies
over elkaar komen te liggen. Probeer dan nooit de
zaak te herstellen door middel van kloppen op de
staande kant van de film, daardoor buigt deze
om en beschadiging van de perforatie is het eind
resultaat.
Nog steeds vind ik in cabines installaties, waar
met behulp van een motor wordt omgespoeld. Hier
is niet slechts de operateur in overtreding, maar
ook de exploitant die dit in zijn cabine tolereert.
Ik begin aan de goede wil van de betrokkenen te
twijfelen, want reeds jarenlang bestaat er een
verbod van Bondswege om motoren voor het
terugspoelen te gebruiken. Het is natuurlijk ook
24
